เมื่อเราคิดจะเลี้ยงสุนัขควรมีหลักในการพิจารณาเพื่อตัดสินใจก่อน ทั้งนี้เพื่อให้เราได้สุนัขที่ตรงตามความต้องการและสามารถอยู่ร่วมกับเราด้วยดี โดยมีประเด็นในการพิจารณาดังต่อไปนี้

กรณีของสุนัขพันธุ์แท้ลักษณะนิสัยค่อนข้าง แน่นอนต่างจากสุนัขพันธุผสมซึ่งจะบอกนิสัยได้ยากจึงจำเป็นต้องสังเกตุจากแม่สุนัขและพิจารณาจากการแสดงออกของลูกสุนัขตัวนั้นประกอบ อย่างเช่นบางคนชอบนิสัยสุภาพเรียบร้อย ก็ควรเลือกสุนัขพันธุ์ที่มีนิสัยเชื่อง ชอบอยู่ใกล้ชิดเจ้าของและไม่ ชอบเห่าส่งเสียงดังเช่นพันธุ์ชิสุ ปักกิ่ง ยอร์กไชร์ เทอร์เรียร์ โพ เมอราเนียนเป็นต้น

สุนัขมีหลายสายพันธุ์ให้เลือกตั้งแต่ พันธุ์เล็กน้ำหนักตัวตั้งแต่ 2 กิโลกรัม จนถึงพันธุ์ใหญ่ๆ น้ำหนัก ตัวประมาณ 50-60 กิโลกรัม โดยทั่วไปผู้ชายมักชอบสุนัขพันธุ์ ใหญ่ แต่ผู้หญิงชอบพันธุเล็กๆ

ลักษณะของขนมีชนิดขนสั้น ขนยาว และขนลวด ขนชั้นเดียวหรือสองชั้น สีของขนมีหลากหลายตามสายพันธุ์ของ สุนัขแต่ละตัว หากเป็นสุนัขพันธุ์แท้การเลือกสีขนก็จำเป็นที่ต้อง ให้ถูกต้องตามรูปแบบของสายพันธุ์นั้นๆ การเลี้ยงดูและการดูแล ขนในสุนัขพันธุ์ขนสั้นจะง่ายกว่าและมีค่าใช้จ่ายน้อยกว่าในสุนัข พันธุ์ขนยาว

ลักษณะรูปร่างโครงสร้างของสุนัขเพศผู้จะใหญ่และมีความสวยงามมากกว่าสุนัขเพศเมีย แต่สุนัขเพศผู้เมื่อ ถึงวัยเจริญพันธุ์มักจะออกนอกบ้านเพื่อไปผสมพันธุ์และบางครั้ง จะได้รับบาดแผลจากการต่อสู้เพื่อแย่งสุนัขเพศเมียกัน ส่วนสุนัขเพศเมียสามารถขยายให้ลูกสุนัขกับเจ้าของได้

ลูกสุนัขจะอ่อนแอมากกว่าสุนัขโตจึงจำเป็นต้องได้รับการเอาใจใส่ในเรื่องอาหารและความเป็นอยู่อย่างใกล้ชิด แต่ข้อดีของการเลี้ยงตั้งแต่เป็นลูกสุนัขจะทำให้ความสัมพันธุ์ของสุนัขกับเจ้าของมีโอกาสทำให้เกิดความสัมพันธุ์ที่ดีมากกว่าการนำเอาสุนัขโตมาเลี้ยง บางครั้งในรายที่เลี้ยงสุนัข เพื่อขยายพันธุ์ เพื่อการค้าอาจตัดสินใจเลือกเลี้ยงสุนัขโต ทั้งนี้ เพราะเป็นการลดความเสี่ยงตายของลูกสุนัข ลดค่าใช้จ่ายและเวลา ในการเลี้ยงทำให้ไค้ผลผลิตเร็ว

ควรมีพื้นที่ที่เหมาะสมกับขนาดของตัวสุนัขเพื่อใช้เดินและวิ่งออกกำลังกายของสุนัข ดังนั้นสุนัขพันธุ์ใหญ่จึงต้องการพื้นที่มากกว่าสุนัขพันธุ์เล็ก

ในเรื่องของเวลาว่างเพื่อทำกิจกรรมร่วมกันระหว่างสุนัขและเจ้าของเป็นสิ่งที่สำคัญมาก เพราะจะทำ ให้เจ้าของคุ้นเคยและรู้นิสัยของสุนัขได้ดี ขณะเดียวกันสุนัขจะยอมรับและให้ความไว้วางใจกับเจ้าของเป็นอย่างดีด้วย

สำหรับการเลี้ยงสุนัขเริ่มตั้งแต่ค่าอาหาร อุปกรณ์ ของใช้ต่างๆ สำหรับในการดูแล ค่าวัคซีน รวมถึงค่ารักษาพยาบาลยามเจ็บป่วยด้วย สรุปโดยรวมได้ว่าสุนัขพันธุ์ใหญ่จะมีค่าใช้จ่ายสูงกว่าสุนัขพันธุ์เล็ก และสุนัขพันธุ์ขนยาวจะมีค่าใช้จ่ายสูงกว่าสุนัขพันธุ์ขนสั้น ดังนั้นก่อนตัดสินใจ จะเอาสุนัขเข้ามาเลี้ยงในบ้าน เราควรพิจารณาตามหัวข้อดังกล่าวและศึกษาเรียนรู้สุนัขพันธุ์ที่เราหมายตาอย่างรอบคอบก่อน จะได้มีความสุขและสนุกกับ การเลี้ยงสุนัขอย่างแน่นอน

          โดยทั่วไปที่สะดวกรวดเร็วสำหรับบุคคลทั่วไปมักจะเป็นร้านจำหน่ายสุนัขซึ่งเป็นที่ๆ จะรวบรวมลูกสุนัขในพื้นที่นั้นๆ มาวางจำหน่าย เปรียบเสมือนเป็นตลาดนัดพบของผู้เพาะเลี้ยงสุนัขรายย่อยกับผู้ซื้อการเลือกสุนัขจาก ร้านค้าอาจต้องเลือกร้านค้าที่มีประวัติค่อนข้างดีในการจัดการดูแลและการควบ คุมโรคติดต่อร้ายแรง ทั้งนี้เพราะเป็นสถานที่ๆ มีการนำลูกสุนัขจากที่ต่าง ๆ มา รวมกันอยู่ในที่ ๆ เดียวกัน หากมีลูกสุนัขเพียงตัวสองตัวเป็นโรคติดต่ออยู่อาจ แพร่เชื้อสุ่ลูกสุนัขตัวอื่น ๆ ได้ง่ายขึ้นถ้าไม่มีการจัดการและการควบคุมโรคที่ดีพอ ส่วนการเลือกลูกสุนัขจากคอกสุนัขหรือฟาร์มเพาะเลี้ยงสุนัขโดยตรง ปัญหาดังกล่าวข้างต้นพอจะเชื่อไค้ว่าความเสี่ยงจะน้อยลงนอกจากนั้นยัง สามารถสังเกตไค้จากแม่สุนัขด้วยและลูกสุนัขส่วนใหญ่จะอารมณ์ดี  และมีสภาวะเครียดน้อยกว่าที่ถูกนำไปจำหน่ายในร้านค้า ความเครียดดังกล่าวที่มัก เกิดกับลูกสุนัขมีสาเหตุจากการพรากจากแม่สุนัข และพี่น้องในคอกเดียวกัน หรือจากสาเหตุการเปลี่ยนแปลงเรื่องสถานที่ อาหารและการเลี้ยงดู สาเหตุหนึ่งหรือหลายสาเหตุที่ร่วมกันทำให้เกิดความเครียดกับลูกสุนัขจะส่งผลให้ลูกสุนัข อ่อนแอ ไม่แข็งแรง และติดเชื้อโรค ทำให้ป่วยได้ง่ายขึ้น

          ขณะไปเลือกสุนัขควรสังเกตสถานที่ ๆ ลูกสุนัขอาศัยอยู่ในเรื่องความ สะอาด และร่องรอยของอุจจาระ ปัสสาวะ เป็นอย่างไร ซึ่งหากเป็นร้านค้ามักจะ ได้รับการดูแลในเรื่องเหล่านี้ค่อนข้างดี และเกือบตลอดเวลา ทำให้เรามีโอกาส สังเกตได้มากขึ้น แต่ค้าเป็นคอกสุนัขหรือฟาร์มเพาะเลี้ยงมักจะดูแลเรื่องเหล่านี้ เป็นเวลา เช่น ทำความสะอาดช่วงเช้าและช่วงเย็น และหากไปโดยไม่มีการนัด หมายล่วงหน้าจะทำให้มีโอกาสได้สังเกตสภาพที่เลี้ยงลูกสุนัขมากยิ่งขึ้นด้วย

การนำลูกสุนัขมาเลี้ยงควรมีอายุตั้งแต่เดือนครื่งขึ้นไป ทั้งนี้เพราะลูก สุนัขเริ่มเปลี่ยนจากการดูดนมมาเป็นการกินอาหารได้ดี ตั้งแต่ระยะหนึ่งเดือน ถึงเดือนครื่ง ระยะนี้ลูกสุนัขจะสามารถอยู่กินได้ด้วยตัวเองจึงเป็นระยะที่จะหย่านมได้แล้ว และร่างกายมีความแข็งแรงเพียงพอต่อโรคภัยต่าง ๆ แต่ยังต้องการ การดูแลเป็นอย่างดีเนื่องจากอายุน้อยมาก ดังนั้นนอกจากจะเลือกสุนัขที่ สมบูรณ์แข็งแรงแล้วควรดูว่าลูกสุนัขได้รับการถ่ายพยาธิในช่วงอายุ 1 เดือน ต้องได้รับการถ่ายพยาธิอย่างน้อย 1 ครั้ง ส่วนวัคซีนที่ลูกสุนัขสามารถรับการ ฉีดวัคซีน ดือวัคซีนโรคหลอดลมอักเสบติดต่อ (Kennel Cough) ให้อายุ 1 เดือน และวัคซีนโรคลำไส้อักเสบเมื่ออายุเดือนครื่ง ซึ่งในบางพื้นที่อาจมีการระบาดของโรคหัดสุนัข ก็อาจฉีดวัคซีนโรคหัดสุนัขแทนโรคลำไส้อักเสบติดต่อในอายุหนึ่งเดือนครึ่งนี้ เพราะลูกสุนัขทีไดรับการถ่ายพยาธิและฉีดวัคซีนแล้วย่อมจะมีอัตราเสียงต่อโรคพยาธิและโรคนั้นๆน้อยกว่าลูกสุนัขทีไม่เคยได้รับ โปรแกรมใด ๆ เลย นอกจากจะดูโปรแกรมในลูกสุนัขแล้วหากเป็นไปได้ควรดู โปรแกรมทั้งการถ่ายพยาธิและวัคซีนปองกันโรคต่าง ๆ ในแม่สุนัขด้วย ทั้งนี้เพราะแม่สุนัขที่มีการถ่ายพยาธิเป็นประจำจะทำให้ลูกสุนัขมีโอกาสเป็นพยาธิ น้อยลงด้วย ส่วนวัคซีนที่แม่สุนัขได้รับจะมีโอกาสถ่ายทอดภูมิคุ้มกันโรคต่าง ๆ สู่ ลูกสุนัขได้ ซึ่งจะมีมากหรือน้อย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระดับภูมิคุ้มกันโรคในตัวแม่สุนัขเป็นสำคัญ

กรณีลูกสุนัขพันธุ์ผสมหรือลูกสุนัขที่มีพ่อสุนัขและแม่สุนัขต่างสายพันธุ์กัน การกำหนดลักษณะของลูกสุนัขจึงเป็นเรื่องยากที่จะทราบว่าเมื่อโตเต็มที่แล้วลูกสุนัขตัวนี้จะมีลักษณะอย่างไร หากเรามีประสบการณ์ในการเลี้ยง สุนัขหรือมีอาชีพที่เกี่ยวข้องกับสุนัขมานานเป็นหลายๆ ปี คงไม่ยากที่จะ คาดคะเนลักษณะของสุนัขตัวนั้นตั้งแต่อายุน้อย ๆ ส่วนเรื่องนิสัยใจคอยิ่งเป็น เรื่องยากขึ้นอีก

ส่วนลูกสุนัขพันธุ์แท้ในประเทศไทยปัจจุบันนี้มีให้เลือกประมาณ 60 สายพันธุ์ แต่ที่พอหามาเลี้ยงได้ง่าย ๆ คงราวๆ 25 สายพันธุ์ ลักษณะพันธุ์แท้ หมายถึงลักษณะรูปร่างโครงสร้างที่แสดงออกในลูกเหมือนกับลักษณะของพ่อ แม่พันธุ์ ซึ่งลักษณะของสีขนจะมีโอกาสแตกต่างไปจากพ่อแม่ได้มากกว่าลักษณะของรูปร่างโครงสร้าง แต่บางพันธุ์การถ่ายทอดลักษณะของสีขนไม่มี การเปลี่ยนแปลงหรือมีโอกาสแตกต่างจากพ่อแม่พันธุ์น้อยมาก ๆ เช่น เยอรมัน เชพเพิร์ด, โอลด์ องลิชซีพด็อก เชตแลด์ชีพด็อก, ดัชชุนด์, เชาว์เชาว์, โกส เดนรีทรีฟเวอร์, ชิวาวา, โพเมอราเนียน, ปัก, โดเบอร์แมน,รอตต์ไวเลอร์ เป็นต้นดังนั้น การเลือกลูกสุนัขพันธุ์แท้จึงสามารถกำหนดได้ว่าลักษณะรูปร่าง ขนาด และชนิดของขน เมื่อสุนัขโตเต็มที่ตรงตาม ความต้องการหรือไม่ ส่วนรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่ต้องสังเกตให้ดีตรงตาม ลักษณะสายพันธุนั้น ๆ จำเป็นต้องศึกษาลักษณะพันธุอย่างละเอียด และหา ประสบการณ์ในการสังเกตดูเปรียบเทียบหลาย ๆ ตัว เพื่อสามารถบอกได้ว่าตัว ไหนสวยกว่าอย่างไร  นอกจากนี้นิสัยใจคอของสุนัขพันธุแท้ในแต่ละพันธุค่อนข้างคงที่ ซึ่งสามารถศึกษาได้ง่าย เช่น คัลเมเชียล, ลาบราดอร์, รีทรีฟเวอร์, ค็อกเกอร์, สเปเนียล มีนิสัยซน ร่าเริง ส่วนสายพันธุเยอรมัน เชพเพิร์ด, คอลลี่, เชตแลนด์ ซีพด็อก, บาสเซต ฮาวนด์, โกลเดนรีทรีฟเวอร์, ปักกิ่ง, โพเมอรา เนียน มีนิสัยสุภาพเรียบร้อย และสายพันธุเชาว์เชาว์, บลูเทอร์เรียร์, โดเบอร์ แมน พ่นเชอร์, รอตด์ไวเลอร์ มีนิสัยค่อนข้างดุร้าย เป็นต้น นิสัยของสุนัข ดังกล่าวสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามสภาพแวดล้อมและการเลี้ยงดูของเจ้าของ

• 1. ลักษณะตรงตามสายพันธ์

กรณีที่ลูกสุนัขมีทะเบียนประวัติ (Pedigreed) อย่างน้อยก็พอเชื่อได้ว่า พันธุแท้แน่ๆ แต่ลักษณะของสีขน (marking) จะสวยตรงตามลักษณะพันธุ หรือไม่จำเป็นต้องศึกษาให้ละเอียดและเข้าใจก่อนตัดสินใจซื้อลูกสุนัข    ทั้งนี้เพราะไม่ว่าจะเลือกตัวใดมาเลี้ยง เราต้องเสียเวลาดูแลเลี้ยงและค่าใช้จ่ายในการ เลี้ยงดูเท่ากัน ที่สำคัญนั้นคือลูกสุนัขจะอยู่กับเรานาน 10-15 ปี กรณีสุนัข พันธุใหญ่โดยทั่วไปนอกจากจะเป็นลักษณะของสีแล้วมักจะเป็นในเรื่องของ โครงสร้างรูปร่างที่สมส่วนและใหญ่โตตามลักษณะสายพันธุด้วย

• 2. อารมณ์ และสุขภาพจิตที่ดี

หากมีโอกาสเลือกลูกสุนัขจากคอกที่มีหลายๆ ตัวจะทำให้สามารถ สังเกตเปรียบเทียบได้ง่ายกว่ามีน้อยตัว ลูกสุนัขที่เหมาะสมในการพรากจากแม่ สุนัขควรมีอายุตั้ง แต่ 6-12 สัปดาห์ ซื้งระยะนี้ลูกสุนัขจะมีพฤติกรรมกิน นอน และเล่น ซื้งการเล่นเป็นพฤติกรรมที่สำคัญของสุนัขเพราะเป็นพฤติกรรมการ เรียนรู้การจัดความสำคัญของสุนัขในกลุ่มที่อยู่รวมกัน การสังเกตลูกสุนัขที่ดีจึง ควรมีลักษณะดังนี้คือ กินดี เล่นดีและที่สำคัญคือการสนใจเรียนรู้สุนัขอื่นหรือ สัตว์อื่นที่แปลกหน้ารวมถึงคนแปลกหน้าด้วย

• 3. สุขภาพร่างกายสมบูรณ์

ควรเลือกลูกสุนัขที่แข็งแรงสมบูรณ์ เมื่ออุ้มลูกสุนัขไว้ในมือ ควร สังเกตได้ถึงความอุ่นของตัวสุนัข สะอาดและไม่ควรมีพยาธิภายนอกเช่น เห็บ หมัด เหา โดยเฉพาะบริเวณที่ไม่มีขนที่โค่นหางและขาหนีบของทั้งขาหน้าและ ขาหลัง นอกจากนี้ยังควรสังเกตดังต่อไปนี้

• เปรียบเทียบนํ้าหนักตัวกับลูกสุนัขตัวอื่นๆในคอกเดียวกัน ลูกสุนัขไม่ ควรอ้วนหรือผอมเกินไป
• ดูเหงือก สุขภาพที่ดีสีเหงือกจะมีสีชมพู
• ดูฟัน ควรเรียงเป็นระเบียบในแนวที่ถูกต้อง และฟันบนและฟันล่างควร สบกัน
• รูหู ใบหูและรูหูควรสะอาด ลังเกตกลิ่นหู ปกติไม่ควรมีกลิ่น
• ดูท้อง ลูกสุนัขปกติมีท้องขยายกลมเล็กน้อย ถ้ามีขนาดท้องกลมใหญ่และ ตึง มักเกิดจากพยาธิในลำไส้และแก๊สมาก
• ลูกตา ตาทั้งสองข้างควรมีสีเหมือนกันและบริเวณเปลือกตาไม่ควรมีขี้ตา
• สังเกตขา ขณะยืนขาหนัาควรตั้งตรง ขาทังสี่ รับน้ำหนักตัวเท่าๆ กัน
• ข้อขาไม่ควรบวมใหญ่ ขณะเดินขาไม่แกว่งไปมา โดยเฉพาะขาหลัง
• ดูจมูก ปกติสีดำมีความชุ่มชื้นเล็กน้อย ไม่ควรมีลักษณะแห้งและไม่ควร มีนํ้ามูกที่รูจมูก
• ดูบริเวณใต้โคนหาง ไม่ควรมีคราบอุจจาระเปรอะเปื้อน ซึ่งแสดงถึง อาการท้องร่วง